Trawertyny
Trawertyny, zwane też źródleńcami to odmiana martwicy wapiennej, porowata skała osadowa barwy białej, niekiedy z nutą czerwieni lub złota. W kamieniach nierzadko znajdują się szczątki roślin lub zwierząt.
Trawertyny występują powszechnie na całym świecie, ale najbardziej znane są te z Yellowstone (choć ich się nie wydobywa), afgańskie, chińskie, tureckie. Zdecydowanie bliżej kamienie te występują w Chorwacji, na Słowacji, a w Polsce w okolicach Krzeszowic czy Krakowa. Te, które wykorzystywane są dziś na szerszą skalę to przede wszystkim importowane odmiany z Chin i niektórych krajów Ameryki Południowej, choć tam akurat złóż jest relatywnie niewiele, ale za to odmiany barwne inne niż gdziekolwiek na świecie.
Podstawową zaletą trawertynu jest jego łatwość obróbki. To porowata skała o niezbyt dużych przetworach, przez co łatwo się ją wydobywa, nietrudno szlifuje, a dodatkowym atutem jest stosunkowo nieduża gęstość. Niestety, jak wszystkie skały wapienne również trawertyn jest nieodporny na działanie kwasów, co powoduje, że jego zastosowanie jest ograniczone. W starożytnym Egipcie trawertynowe posągi stawiano na każdym rogu, a w domach używano waz z trawertynu. Dziś da tych zastosowań przeznacza się raczej inne materiały, natomiast trawertyn pojawia się czasem jako surowiec do tworzenia elementów małej architektury ogrodowej o charakterze bardziej ozdobnym niż funkcjonalnym, a także w budownictwie. Cechą, która go do tego predestynuje jest oczywiście atrakcyjny wygląd. Nie używa się dziś trawertynów, w przeciwieństwie do dawnych czasów, jako podstawowego budulca ze względu na jego podatność na działanie kwasów.
W sprzedaży dostępne są trawertyny w wielu odmianach kolorystycznych. Niektóre uzyskują wzmocnioną barwę w procesach chemicznych, ale bardzo często są to kolory naturalne - barwa skały zależy od środowiska, w jakim powstawała i jakie substancje zdążyły się wbudować w strukturę sieci mineralnej. W każdej wersji kolorystycznej mogą pojawiać się połyskujące kryształy lub wtręty zmineralizowanych tkanek roślinnych oraz zwierzęcych.